Merkez Bankası politika faizleri ekonomiyi nasıl etkiler? Hangi kanallardan etkiler?

Merkez Bankası faiz kararları açıklandı. Bunun üzerine halk; Merkez Bankası siyaset faizleri ekonomiyi nasıl tesirler? Hangi kanallardan tesirler? sorularını merak edip araştırmaya başladı. İşte soruların cevapları..

MERKEZ BANKASI SİYASET FAİZLERİ EKONOMİYİ NASIL TESİRLER?

Merkez bankaları tarafından uygulanan para siyasetlerinin toplam arz üzerindeki direkt tesiri görece daha sınırlıyken iktisat üzerindeki asıl tesiri toplam talep aracılığıyla ortaya çıkmaktadır. Başka yandan, para siyasetleri uzun vadede fiyatlar genel düzeyinin temel belirleyicisi iken talep ve çıktı açığının kısa devirli dalgalanmaları üzerinde de tesirlidir.

İktisatta faiz oranlarında yapılan değişikliğe ahengin sağlanması vakit alır. Ayrıyeten, nakdî transfer sisteminin işleyişi ülkeler ortasında farklılıklar gösterir.

HANGİ KANALLARDAN TESİRLER?

Merkez bankalarının uyguladığı para siyasetlerinin iktisada nasıl bir süreç ve yoğunlukla tesir ettiği; mali değişkenlerin toplam talebi, çıktı açığını ve enflasyonu hangi kanallarla ve ne ölçüde etkilediği”parasal transfer mekanizması” ile açıklanmaktadır. Bu sisteme nazaran, merkez bankası faiz oranında yapılan değişiklik enflasyon üzerindeki tesirini dört kanaldan gösterir.

Faiz Kanalı: Merkez bankası, borç paranın marjinal maliyetini değiştirerek tüketicilerin nakit akımlarını ve tüketim kararlarını; üreticilerin ise yatırım ve harcama kararlarını tesirler. Merkez bankası bu biçimde iktisattaki toplam talebi değiştirmektedir. Faiz kanalının işleyişi, kısa vadeli faiz oranında bir değişiklikle başlamakta ve bu değişikliğin finansal piyasalardaki arz ve talep sistemleri aracılığıyla orta ve uzun devir faiz oranlarına yansımasıyla sonuçlanmaktadır.

Varlık Fiyatları Kanalı: Piyasa faiz oranları birebir vakitte bankalardan alınan kredi ölçüsünün ve pay senedi, döviz üzere varlıkların fiyatlarının değişmesine yol açar.

Genişletici para siyaseti sonucu bankaların rezervleri ve mevduatları artacağından verebilecekleri kredi ölçüsü yükselecektir. Kredi ölçüsündeki bu artış firmaların yatırım harcamalarının artmasına yol açacak ve toplam talep üzerinde genişletici tesir yaratacaktır.

Merkez bankaları faiz oranlarını düşürdüğünde, tahvil getirileri azalacağından pay senetlerine olan talep artacak; bu da pay senetlerinin fiyatını yükseltecektir. Bu gelişmeler sonucu firmaların piyasa bedeli firma maliyetine oranla yükseleceğinden yatırım ve üretim artacaktır.

Döviz Kuru Kanalı: Mali genişlemenin olduğu bir iktisatta yurt içi gerçek faiz oranları düşeceğinden portföy yatırımcıları için o ülkede yatırım yapmak daha az kârlı olacak ve ülkeden sermaye çıkışı görülecektir. Bunun sonucunda ulusal paranın pahası düşmeye başlayacaktır. Döviz kurlarının yükselmesi ithal malların fiyatlarını ulusal para cinsinden artırarak enflasyonun direkt yükselmesine de sebep olabilecektir. Ayrıyeten, ithal malları fiyatlarının yükselmesi, toplam arzın azalmasına ve devamında fiyatlar düzeyinde artışa neden olacaktır.

Beklentiler Kanalı: Beklentiler kanalı, ekonomik ünitelerin gelecek periyotlara ait başta enflasyon olmak üzere ekonomik koşullarda yaşanmasını bekledikleri değişimler aracılığıyla çalışan transfer kanalıdır. Faiz oranlarına ait kararlar tıpkı vakitte beklentileri, beklentiler de ileriye dönük kararları tesirler.