Entübe olan hasta düzgünleşir mi? sorusu sıhhat gündeminin sıklıkla araştırılan mevzuları ortasında yer almakta. Covid-19 nedeniyle dünya çapında olağandan çok daha fazla hastanın ağır bakımda tedavi görmesi gerektiği için tedavi teknikleri de değişebiliyor. Hastanelerin ağır bakım ünitelerinde, hastaların nefes alması ve başka temel işlevlerini yürütmesine yardımcı olan ve bedene ilaç pompalayan gelişmiş makineler aracılığıyla hayat savaşı veriliyor. Pekala, entübe nedir, ne kadar sürer? Entübe hastalar çabucak güzelleşir mi?

ENTÜBASYON NEDİR?

Entübasyon olarak da belirtilen entübe, teneffüsün yahut teneffüs yolunun güvenliğinin bozulması ya da bozulma riskinin oluşması durumunda hava yolunun korunması, devamlı havalandırma sağlanması, gerekirse ilaç verilmesi hedefiyle, yapay teneffüse geçmek için laringoskopi yahut özel aparatlar yardımıyla teneffüs yoluna ağız ya da burun yoluyla özel bir tüp yerleştirilmesi sürecidir.

Kendi kendine kâfi soluk alamama durumu olarak da tanımlanabilen solnum yetmezlikli hastaları teneffüs aygıtına bağlayabilmek için ağızdan nefes borusuna ulaşan bir boru takmak gerekir. Bu boru takma sürecine “entübasyon” denir.

Ayrıyeten pek çok ameliyatta, ameliyatı yapabilmek için hastayı uyutmak ve kaslarını gevşetici ilaçlar vermek gerekir. Bu ilaçlar hastanın kendi kendine nefes almasına pürüz olduğundan ameliyat müddetince hastanın teneffüs aygıtına bağlanması ve bunun için de entübe edilmesi gerekir.

ENTÜBE OLAN HASTA DÜZGÜNLEŞİR Mİ?

Entübasyon koronavirüs sürecinde pek çok kişi tarafından olumsuz düşünülse de, entübasyon hastaların nefes alıp vermesini kolaylaştıran, tedaviye yardımcı bir süreçtir. Entübe hasta düzgünleşir.

Pek çok Covid-19 hastası için, akciğerlerinin yerini otomatik olarak alan bir teneffüs aygıtına bağlanmaları olağana dönmelerinin daha da uzun süreceği manasına geliyor.

Teneffüs aygıtı kendi kendilerine yapamadıklarında hastaların akciğerlerine oksijen doldurmalarına ve ciğerlerinden karbondiyoksit çıkarmalarına yardımcı oluyor.

İşe yaraması için ağır sakinleştirici altındayken ağız ya da burunlarından içeriye bir tüp bağlanması gerekiyor.

Kimileri soluk borularına bir tüp yerleştirilmesi için ameliyat ediliyor ve bu tedavi sürecini daha da karmaşık hale getirebiliyor.

İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda’da yapılan bir araştırmanın sonucunda hazırlanan 4 Nisan tarihli rapora nazaran, hastalar ağır bakım ünitesinde ekseriyetle 4 ya da 5 gün geçiriyor.

Dataları paylaşılan 2 bin 249 hastalardan yalnızca yüzde 15’i ağır bakımdan çıkarılabildi.

Benzeri bir oranda hasta, hayatını kaybetti. Çoğunluğunun, yani yaklaşık 1.600 kişinin ise durumu kritik olmaya devam ediyor.

Lakin istatistiklere bakarken dikkatli olmak gerekiyor. Ağır bakımdan çıkma ve hayatta kalma oranları ülkelere nazaran değişiyor.

İngiltere’de hazırlanan bir rapor, “gelişmiş teneffüs desteği” alan Covid-19 hastalarının yüzde 67’sinin hayatını kaybettiğini ortaya koydu. Çin’de teneffüs aygıtına bağlanan hastaların yalnızca yüzde 14’ünün hayatta kaldığı belirtiliyor.

Nefes almayı öğrenmek

Ağır bakım ünitesindeki uzun bir tedavi sürecinden sonra hastaların yürümeyi hatta nefes almayı tekrar öğrenmesi için fizyoterapiye muhtaçlık duyması sık görülen bir durum.

Psikoz geçirmiş ve travma sonrası gerilim bozukluğu yaşıyor olabilirler.

Ne kadar uzun mühlet tedavi görürlerse, tekrar kendileri olduklarını hissetmeleri o kadar uzun vakit alabilir.

İngiltere’deki Royal Gwent Hastanesi’nden ağır bakım danışmanı Tabip David Hepburn, “Yoğun bakım hayatınızı değiştiren bir deneyimdir. Güzelleşme gösterseniz bile çok fazla şeye mal olacaktır” diyor.

“Hastalarımız uyandığında, o kadar zayıf oluyorlar ki yardım almadan oturamıyorlar. Pek birçok kolunu bile kaldıramayacak kadar zayıf oluyor.”

Şayet tedavi süreci entübe olmalarını ve hortumla beslenmelerini gerektirirse, konuşma ve yutkunma sıkıntıları yaşayabilirler.

Tabip Hepburn, “Bazıları travma sonrası gerilim bozukluğu, beden formuyla ilgili ya da bilişsel problemler yaşayabiliyor” diyor.

“Zamanla durumları daha düzgüne gidiyor. Fakat bu bir yılı alabiliyor ve bunu sağlamak için bir fizyoterapist, konuşma terapisti, psikolog ve bakıcı üzere bireyleri kapsayan geniş bir dayanağa muhtaçlık duyabiliyorlar” diyor.

Tabip Hepburn, ağır bakım ünitesinde geçirilen vaktin, uzun vadede bakılması gereken sıhhat durumlarının yalnızca görünen yüzü olabildiğini kaydediyorlar.

“Solunum aygıtındaki birkaç hafta tüm süreçte yalnızca bir dipnot.”

Ağır bakım psikozu

Ağır bakım psikozu ve deliryum da epeyce yaygın ve ağır bakım hastalarının yüzde 25 ila 33’ünü etkilediği varsayım ediliyor.

İngiliz gazeteci David Aaronovitch, 2011 yılında zatürre nedeniyle gördüğü tedavi sırasında kendisine sakinleştirici verilmesinin akabinde ağır bakım ünitesinde gözlerini açtığı tecrübesini BBC’ye anlattı.

“Açıkça konuşmak gerekirse, giderek daha fazla delirdim. İşitsel sanrılar yaşıyordum. Sohbetlere kulak konuğu olabildiğimi zannediyordum fakat alışılmış ki bu türlü bir şey aslında yoktu.”

“Başıma aslında gelmemiş şeylerin geldiğini sanıyordum. Vakit içerisinde, hastane çalışanlarının beni zombiye dönüştürdüğüne inanmaya başladım. En sonunda da beni yemeye karar verdiklerini düşünüyordum.”

Aaronovitch, “Orada geçirdiğim 3-4 gün, hayatımın en dehşet verici zamanıydı” diyor.

Daha sonra çok sayıda insanın benzeri deneyimlerden geçtiğini öğrendim. Bu olgu 1960’lı yıllarda ağır bakım hastalarında tanımlandı.

Araştırmacıların bu durum için bir dizi açıklaması var, hastalığın kendisinden tutun da beyindeki oksijen eksikliği, uyutmak ve rahatlatmak için verilen ilaçlar ve hatta ilaçların kesilmesi nedeniyle baş gösteren uykusuzluk.

Lakin Aaronovitch, ağır bakım psikozu hakkında çok az konuşulduğunu zira hastaların aklını kaçırmış damgası yemekten korktuklarını söylüyor.

Entübe edilen hasta ne kadar vakitte konuta dönebilir?

Sıhhat çalışanları ne kadar sakin ve yeterli yetişmiş olursa olsunlar, ağır bakım üniteleri gerilimli yerler.

Ağır Bakım Tıbbı Profesörü Hugh Montgomery, “İşkencede kullanılabilecek şeyleri düşünün, bunların birçoklarını ağır bakımda deneyim edersiniz” diyor.

Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, hastaların çıplak ve savunmasız olduklarını anlattı. Yüzeysel vakitlerde alarm sesleri duyduklarını, geceleri uykularının tıbbi prosedürler ve ilaç desteği için bölündüğünü ve rahatsızlık ile oryantasyon bozukluğu yaşadıklarını anlattı.

Vakit zaman başları karışık, kaygı dolu ya da tehdit altında hissedebiliyorlar.

Bu nedenle ağır bakım ünitesinden çıktıktan sonra meskene döndüklerinde hastalar ve hatta ailelerinin travma sonrası gerilim bozukluğu yaşamaları şaşırtan değil.

Uyumakta zorluk çekebiliyorlar ya da ağır bakım ünitesinde geçirdikleri vakti hatırlamayabiliyorlar.

İngiliz Ulusal Sıhhat Hizmetleri hastaların güzelleşirken deneyimlerini anlamlandırabilmesi için ailelere bir ağır bakım günlüğü tutmalarını öneriyor.

Bedenin temel işlevlerinin makineler tarafından yerine getirilmesi, bedenin tekrar çalışabilmesi için uzun bir vakit geçeceği ve hastaların kaslarının zayıflamış olabileceği manasına geliyor.

ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma, hastaların ağır bakımdaki her gün için takip eden iki yılda kas gücünün yüzde 3 ila 11’ini kaybettiğini ortaya koydu.

Uzun düzgünleşme süreci

Pek çok Covid-19 hastası için, akciğerlerinin yerini otomatik olarak alan bir teneffüs aygıtına bağlanmaları olağana dönmelerinin daha da uzun süreceği manasına geliyor.

Teneffüs aygıtı kendi kendilerine yapamadıklarında hastaların akciğerlerine oksijen doldurmalarına ve ciğerlerinden karbondiyoksit çıkarmalarına yardımcı oluyor.

İşe yaraması için ağır sakinleştirici altındayken ağız ya da burunlarından içeriye bir tüp bağlanması gerekiyor.

Kimileri soluk borularına bir tüp yerleştirilmesi için ameliyat ediliyor ve bu tedavi sürecini daha da karmaşık hale getirebiliyor.

İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda’da yapılan bir araştırmanın sonucunda hazırlanan 4 Nisan tarihli rapora nazaran, hastalar ağır bakım ünitesinde çoklukla 4 ya da 5 gün geçiriyor.

Bilgileri paylaşılan 2.249 hastalardan yalnızca yüzde 15’i ağır bakımdan çıkarılabildi.

Benzeri bir oranda hasta, hayatını kaybetti. Çoğunluğunun, yani yaklaşık 1.600 kişinin ise durumu kritik olmaya devam ediyor.

Lakin istatistiklere bakarken dikkatli olmak gerekiyor. Ağır bakımdan çıkma ve hayatta kalma oranları ülkelere nazaran değişiyor.

İngiltere’de hazırlanan bir rapor, “gelişmiş teneffüs desteği” alan Covid-19 hastalarının yüzde 67’sinin hayatını kaybettiğini ortaya koydu. Çin’de teneffüs aygıtına bağlanan hastaların yalnızca yüzde 14’ünün hayatta kaldığı belirtiliyor.

‘Adım adım’ prensibi

61 yaşındaki Hylton Murray-Phillipson, Covid-19 belirtileri göstermesinin akabinde kötüleştiğinde bir teneffüs aygıtına bağlandı.

Birebir vakitte bir tüp aracılığıyla besleniyordu ve beden tartısının yüzde 15’ini kaybetti. Hastaneden ayrıldıktan sonra yürümeyi tekrar öğrenmesi gerekti.

Murray-Phillipson tedavi sürecini “adım adım” olarak özetliyor.

BBC’ye yaptığı açıklamada, “Bir sandalyede 3 saat dik oturabilmek mükemmel hissettirdi” dedi.

Yaşamak için “ikinci bir şans” verilmesi nedeniyle minnettar olduğunu söylüyor ve daha evvel olmasını olağan karşıladığı şeylerin pahasını bilmeyi öğrendiğini anlatıyor.

“Kuşların cıvıldaması, nergisler, mavi gökyüzü. Hastanedeyken, kızarmış ekmek ve marmelat hayalleri kuruyordum, varlığını olağan gördüğünüz şeyleri” diyor.

“Zaman içerisinde sıvı besin verilmeye başlandı, ve sonra, çok şükür pırasa ve patates çorbası!”

“Bütün hayatımı bunları yiyerek geçirebileceğimi hissettim!”

Gündem