FETÖ’nün 15 Temmuz darbe girişiminin arkasından 6 yıl geçmesine karşın yankıları halen sürüyor. Gözaltına alınan darbeci komutanların ABD’li generaller tarafınca “NATO’da birlikteydik” söylemleriyle savunulmaya çalışılması hatırlarda.

Türkiye’yi yeni bir kaosa sürükleme planı, milletin sokaklara çıkarak darbecilere karşı kanları ve canları pahasına duruş sergilemesiyle sekteye uğratıldı.

Aslolan düşündürücü olan, kendilerine bağlaşık dediğimiz, ABD başta olmak suretiyle Batılı ülkelerin, darbecilerin başarıya ulaşmış olmasını umarcasına sessiz kalmasıydı.

Erdoğan’dan ABD komutanına: Sen kimsin haddini bil – VİDEO ARŞİV

15 temmuz’un Türk dış politikasına tesiri

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Internasyonal İlişkiler Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Şahin, 15 Temmuz darbe girişiminin Türk dış politikasına tesirini AA Çözümleme için kaleme aldı:

“15 Temmuz darbe girişimi, ağırlıklı olarak Türk demokrasisinin temel meseleleri ve oyuncuları bağlamında ele alınıp tartışıldı. Bu doğrultuda darbe girişiminin sebepleri ve neticeleri, iktidar ve karşıcılık partileri arasındaki anlaşmazlıklar, askeri vesayet, ulusal irade, laiklik, din ve siyaset benzer biçimde kavramlar çevresinde sorgulandı. Oysa darbe girişiminin en oldukca etkilediği ve hedef almış olduğu alanlardan birisi de dış politikaydı.”

Niçin dış siyaset

“Dış siyaset, en genel haliyle, bir ülkenin sınırları dışındaki dünyayla kurmuş olduğu ilişkilerin yönetimidir. Bu ilişkilerin yönetiminde iç politikadaki gelişmeler de son aşama önem arz eder. Nitekim iç ve dış politikanın birbirinin devamı olduğu kabul edilen bir olgudur. Dolayısıyla dış ve iç siyaset içinde devamlı etkileşim söz mevzusudur. Bu yüzden dış siyaset, geniş bir manevra alanına ve bununla beraber esnekliğe gerekseme duyar. O nedenle dış siyaset kararlarının tartışıldığı mekanizmalarda mahremiyetin korunması esastır.”

Yapılanma: Sistemi içeriden çökertmek

Türkiye’nin yer almış olduğu, dış müdahalelere açık, çatışma riski yüksek, küresel güçlerin ve otoriter rejimlerin varlık gösterdiği kırılgan bir coğrafyada bu mahremiyetin önemi daha da fazladır. Zira Türkiye’nin ulusal güvenliğini tehdit eden iç ve dış tehlikelere karşı, mahremiyet mevzusunda gösterilecek bir zafiyet, ülke adına telafisi güç ve olanaksız kayıplara yol açabilir.

Öteki taraftan ulusal sınırların ve çıkarların muhafazası, bölgesel sulh ve istikrarın korunması, iyi komşuluk ilişkilerinin gözetilmesi benzer biçimde hiçbir milletin aleyhinde olmayan ve internasyonal hukukun temel ilkeleriyle bağdaşan bir dış politikanın tatbikine halel getirmeyecek bir karar mekanizmanın işlemesi, Türkiye’nin saygınlığı ve güvenilirliği bakımından oldukça mühimdir.

O halde Türkiye’nin, konuşlandığı bu netameli coğrafyada ulusal güvenlik ve ulusal çıkarlarına ilişkin hedeflerine ulaşabilmesi, liyakatli, ulusal menfaatlere sadık, kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevlere ilinti duyan kamu görevlilerin varlığına bağlıdır. Sonucunda devletin başarıya ulaşmış bir dış siyaset izleyebilmesi, ulusal çıkarlarını ilgilendiren mevzular hakkında sıhhatli öngörülerde bulunabilmesi, terör örgütleri yada öteki devletlerin olası hamlelerini doğru hesaplayabilmesi benzer biçimde kırılgan vazifelerin ifasında, bu kadroların maddi ve tinsel açıdan devletin menfaatlerine sıkı sıkıya bağlı olması gerektiği su götürmez bir gerçektir.

FETÖ, güvenlik mekanizmalarını hedef aldı

Türkiye, dış müdahale ve iç kargaşalarla bitkin düşmüş bir coğrafyanın en kıdemli devletlerinden birisidir. Bu yüzden Türk dış politikasının ana karakterlerinden birisi olan bağımsızlığın müdafaası ve muhafazası, ülkenin küresel ve bölgesel rolünün tayininde oldukça belirleyici özelliğe haizdir. Bu aşamada kuvvetli ve etkin bir istihbaratın varlığı, Türkiye için son aşama ehemmiyet arz eder. Zira başarısız devlet modellerinin, terör örgütlerinin ve de vekalet savaşlarının noksan olmadığı politik bir iklimde başarıya ulaşmış bir dış siyaset için kuvvetli bir haber alma teşkilatı gereklidir. Bundan dolayı Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ); Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT), Dışişleri, Ulusal Müdafa ve İçişleri Bakanlığı benzer biçimde eleştiri birimlere eleman yerleştirmeye emek vererek devletin ulusal güvenlik mekanizmalarında zafiyetlerin oluşmasına sebep oldu.

Mahrem bilgiler dışarı sızdırıldı

İddialar dikkate alındığında, bu durumun iki açıdan Türkiye için ciddi problemler doğurduğu anlaşılıyor. Birincisi, ulusal güvenliğe ilişkin mahrem bilgiler dışarıya sızdırılarak diplomasinin esneklik ve manevra alanı daraltıldı. İkincisi ise eleştiri görevlerdeki FETÖ mensupları vasıtasıyla üretilen yanıltıcı informasyon ve belgelerle devletin yanlış kararlar alması sağlandı.

FETÖ’nün PKK’ya haber alma desteği ve Karlov suikastı

FETÖ’ye ilişkin yargı kararları, Ulusal Güvenlik Kurulu (MGK) açıklamaları, basında yer edinen haberler ve bilimsel niteliği olan emekler dikkate alındığında, bunların tamamında, “söz mevzusu yapının casusluk faaliyetlerini de kapsayan organize bir teşkilat bulunduğunu” belirten birçok ifadeye rastlamak mümkün. Bu bağlamda terör örgütü PKK’ya sızan güvenlik ve MİT görevlilerinin listesini PKK yöneticilerine verdiği öne sürülen teşkilat mensuplarının çıkarıldıkları mahkemelerce tutuklanması, işin yukarıda bahse mevzu edilen yönüne ışık tutması bakımından mühim bir detaydır. Bunun yanı sıra FETÖ’nün PKK’ya haber alma desteği verdiği ve Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov suikastını tertiplediği şeklindeki vakalar dikkate alındığında, mevzunun ulusal güvenlik ve dış siyaset ağırlığı, en saf haliyle görünürlük kazanır.

Kalkışma: Sistemi dışarıdan çökertmek

Türkiye, 2000’li yılların başlarından itibaren ülkenin ulusal çıkarlarını ilgilendiren Kıbrıs problemi, Avrupa Birliği üyeliği, Ermeni meselesi, PKK ile savaşım, Arap Baharı, Suriye, Doğu Akdeniz ve Ege Denizi sorunları benzer biçimde birçok başlıkta NATO ittifakı içindeki müttefikleriyle ciddi anlaşmazlıklar yaşamıştır. Bununla beraber Ankara’nın geleneksel dış politikanın haricinde aktivist bir çizgiye yönelmesi ve bu bağlamda ABD ile NATO’nun küresel çıkarları yerine bölgesel güvenlik ve iş birliğine öncelik vererek Ankara merkezli ulusal ve bağımsız dış siyaset seyretme yönünde adımlar atması da müttefiklerince hoş karşılanmamıştır.

“Türkiye, NATO’dan uzaklaşıyor” eleştirileri

Sadece Türkiye’nin dış politik ilişkilerinde, “fikr-i durağan(durgun)” bir görüntüden uzaklaşarak ulusal çıkar odaklı bir rotaya doğru dümen kırması “Osmanlıcılık”, “eksen kayması”, “yayılmacılık” benzer biçimde gerçek dışı yakıştırmalarla yaftalanmış ve böylelikle Türk dış politikasında yaşanmakta olan dönüşüm, ısrarla göz ardı edilmiştir. Oysa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki hükümetin Batılı müttefiklerden temel beklentisi, Türkiye’nin çıkarlarını dikkate almayan müttefiklik ilişkisinin revize edilmesini ve bu sayede Doğu Akdeniz, Orta Doğu ve Şimal Afrika’da Türkiye’yi de dikkate alan daha rasyonel stratejilerin üretilmesini sağlamaktı. Fakat Batılı müttefikler, Ankara’nın bu yöndeki haklı taleplerini ve eylemlerini idrak etmek yerine, “Türkiye NATO’dan hızla uzaklaşıyor.” şeklindeki ontolojik eleştirilere sponsorluk yapmayı tercih etti.

“NATO yörüngesinden çıkmaya eğilimli iktidar, FETÖ eliyle cezalandırıldı”

Bu eleştirilerin yoğun bir halde yükseldiği bir atmosferde, 15 Temmuz darbe girişiminin patlak vermesi, darbede ABD’nin parmağı olduğu iddialarının kamuoyunda kuvvetli şekilde yer bulmasını sağlamış oldu. Bu iddialara bakılırsa, “Türkiye’deki iktidar, NATO yörüngesinden çıkma eğiliminden dolayı FETÖ eliyle cezalandırıldı.” İşte bu yüzden, darbe girişimi yalnızca bir iktidar değişimi olarak değil de Türkiye’nin bağımsızlığını ve egemenliğini tehdit eden bir vaka olarak görüldü. Dolayısıyla sonraki süreçte, Türkiye için tekil hakikat, kendi toprakları üstünde kayıtsız şartsız bağımsızlığını ve egemenliğini tekrardan tesis etmek ve bu bağlamda Türk dış politikasında yaşanmakta olan dönüşüme sadık bir dış siyaset seyretmek oldu.

Amaç, Türk dış politikasını “NATO ayarlarına” döndürmekti

Dış siyaset zaviyesinden bakıldığında, 15 Temmuz kalkışmasının, devlet adına değil de FETÖ adına çalışan kamu görevlilerinin tüm çabalarına karşın NATO yörüngesinde bir türlü tutulamayan Türk dış politikasını tekrardan “NATO ayarlarına” döndürmek amacıyla yapıldığı söylenebilir. Darbe girişiminin başarıya ulaşmış bir halde bertaraf edilmesiyle Türkiye bir taraftan güvenlik boyutu ağır basan bir dış siyaset çizgisine yönelirken, öteki taraftan kendi güvenliğini temin edecek müdafa endüstri yatırımlarına hız verdi. Diplomasinin daralan esnekliğini tekrardan genişleterek ideolojik olmayan oldukca yönlü bir dış politikanın izlerini sürmeye devam etti. Her iki mevzuda elde edilmiş başarılardan dolayı Türkiye, NATO içinde daha öz güvenli bir rol oynamaya başladı.

Türkiye’yi yalnızlaştırma çabaları da başarısız kaldı

Darbenin başarısızlığı sonrasında Türkiye’yi yalnızlaştırma ve dışlama şeklinde ortaya çıkan fiil seçimi da bir netice getirmedi. Bilhassa artan sert ve yumuşak gücünün tesiri, iç mekanizmalarda sağlanan uyum ve değişen jeopolitik yardımıyla Türkiye, Ankara merkezli yaklaşımıyla Batı ittifakının elit fakat bir o denli dikkate alınan bir müttefiki haline gelmeyi başardı.”

FETÖ’ye sahiplenen ABD’li general YPG’yi ziyaret etmişti – HABER İÇİN TIKLAYIN