• DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
  • BIST
Türkiye’de volkanik dağ var mı? Türkiye’deki volkanik dağlar..

Türkiye’de volkanik dağ var mı? Türkiye’deki volkanik dağlar..

Ülkemizin en değerli dağları ortasında yer alan ve Erciyes Dağı’ndan sonraki 2. büyük volkanik dağ olan Hasan Dağı’nda sarsıntılardan sonra yapılan inceleme ve ölçümlerde gözlemlenen hareketlilik halkı endişelendirdi. Türkiye’de volkanik dağ var mı? Türkiye’deki volkanik dağlar..

TÜRKİYE’DE VOLKANİK DAĞ VAR MI?

Türkiye’de volkanik alanların oluşumu, III. Jeolojik Vakit olan Tersiyer’de yani günümüzden yaklaşık 20 milyon yıl evvel başlamıştır. Bu periyotta yerkabuğundaki kırıklardan çıkan lavlar Anadolu’da farklı yer halleri oluşturmuştur. Tersiyer başlarından tarihi çağlara kadar belli aralıklarla devam eden volkanizma sonucu milyonlarca metreküp volkanik materyal yüzeye yayılmış ve başta Doğu Anadolu’da olmak üzere yer yer 1000 metreden daha kalın volkanik bir kabuk eklenmiştir. Doğu Anadolu’nun yüksek olmasının bir nedeni de kalın volkanik örtünün varlığıdır. Bu devirde oluşan volkanik dağlar o kadar yüksektir ki, bunlar Türkiye’nin en yüksek dağlarını oluşturmaktadır. Tarihi vakitlere ulaşan volkanik etkinlikler ise Erciyes ve Nemrut volkanında gerçekleşmiştir. Fakat günümüzde Türkiye’de faal volkan bulunmamaktadır. Bilim adamları, yanardağları ‘tamamen sönmüş’ kabul etmenin son derece yanlış olduğu, Türkiye için az da olsa hala risk bulunduğu fikrindedir. Kimi yanardağlarda (Erciyes, Hasan dağı, Büyük ve Küçük Ağrı dağları, Tendürek, Nemrut, Süphan dağları vb.) hala gaz ve buhar çıkışları gözlenmektedir.

TÜRKİYE’DEKİ VOLKANİK DAĞLAR

Ege Bölge’sinde Biga dağları, Dumanlıdağ, Yunt dağı volkaniktir. Ülkemizdeki en genç volkanlar ise Manisa’nın Kula İlçesi yakınlarındaki Kula Volkanları’dır. Bu özelliği nedeniyle bu yöreye Yanık Ülke (Katakaumene) denilmektedir. Bu volkanik yerde, volkanik küller içinde bulunan insanlara ilişkin ayak izleri ise dünyada yalnızca birkaç bölgede vardır. Bu izler, volkan patlamalar sırasında bölgede insanların yaşadığının en besbelli ispatıdır.

Erciyes Dağı, Ülkemizde genç volkanik alanların çok yaygın ve çeşitli volkanik formlar istikametinden varlıklı olan bölgemiz İç Anadolu’nun güney ve güneydoğusudur. 60 milyon yıl evvel 3. Jeolojik Vakit’te Toros dağlarının yükselmesi sırasında bu alanda yanardağlar faaliyete geçmiştir. Bu alanda Erciyes (3917 m.), Melendiz (1898 m.), Hasandağı (3268 m) yer alır. Bunlardan Erciyes’in yüksek kısımları her mevsim karla kaplıdır ve kuzeyinde bir kilometre uzunluğunda dağ buzulu vardır Erciyes, Hasandağı ve ikisinin ortasında kalan Göllüdağ’ın, bölgeye püskürttüğü lavlar ve volkanik küller, o periyotta bölgede yer alan göllerde birikerek yumuşak bir taş olan tüf’leri oluşturmuştur. Tüf katmanının üzeri yer yer sert bazalttan oluşan ince bir lav katmanıyla örtülmüştür. Vakitle bazalt çatlayıp modüllere ayrılmış ve yağmurlar çatlaklardan sızıp yumuşak tüfü aşındırmaya başlamıştır. Yumuşak bir taş olan tüflerin milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgâr tarafından aşındırılmasıyla sert bazalt kayasından şapkaları bulunan koniler oluşmuştur. Bu değişik ve farklı biçimli kayalara halk ortasında “Peri bacası” denilmektedir. Günümüzde Türkiye’nin en turistik yerlerinden bir olan bu bölge Kapadokya (Pers lisanında “Güzel Atlar Ülkesi” manasına gelir) olarak bilinmektedir. Volkanik gazların oluşturduğu patlama sırasında yerde büyük bir çukurluk oluşur ve havaya fırlayan hususlar patlama kuyusunun etrafında alçak bir halka oluşturursa bu hale “Maar” denilir. İç Anadolu’da Karapınar yakınlarındaki Acıgöl ve Meke tuzlası tipik maar oluşumlarıdır. Acıgöl yaklaşık 1,5 km çapa sahiptir ve içinde bir göl barındırır. Meke Tuzlası’da bulunan gölde, maar oluşumundan sonra gelişmiş küçük bir volkan konisi yer alır.

Türkiye’de volkanik alanların geniş bir yer kapladığı öbür bir bölgemiz Doğu Anadolu’dur. Doğu Anadolu’da volkanik platoların üzerinde yükselen dağlar, ülkemizin en yüksek dağları ortasında girmektedir. Bunlardan Büyük Ağrı ve onun güneydoğusundaki Küçük Ağrı dağları 130 km çapında ortak bir tabana sahip olmakla birlikte iki başka dağdır. Bu büyük kütle 3000 m.den itibaren iki başka koniye ayrılır. Büyük Ağrı 5165 m. Küçük Ağrı 3925 m. yüksekliğe sahiptir. Dağın yükseltisi daimi kar hududunu geçtiği için 4000 m. den itibaren buzullar görülür. Volkanlar lav, volkanik breş ve tüflerden oluşur.

Bir inanışa nazaran, Büyük Ağrı Dağı Nuh’un gemisinin karaya oturduğu dağdır. Nuh tufanı sonucunda karaya oturan geminin burada kaldığı öne sürülmektedir. 1983 yılından itibaren kutsal geminin kalıntılarını burada arama çalışmaları hızlanmıştır. Günümüzde burası açık hava müzesi olarak muhafaza altına alınmıştır. Aslında bu, gemi biçiminde bir biçim, iz (silüet) dir. Birinci bakışta nitekim gemiye benzeyen bu yapının heyelanın tesiriyle mi, yoksa Nuh’un gemisinin karaya oturduğu yer mi olduğu şimdi tartışma hususudur. Bu form yer kabuğunun bir oyunu sonucunda oluşsa dahi, form yer bilimleri açısından da değişiktir. Ağrı’nın güneydoğusunda yer alan Tendürek faaliyeti en yakın tarihte sona eren volkanlardan biridir. Dağ sıcak su ve gazlar püskürtme evresindedir.

Nemrut Dağı, Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü’nün batısında yer alan bir volkandır. Yükseltisi 2935 m. olan Nemrut volkanın doruğunda çapı 6 km.yi bulan ve dik yamaçlar ile çevrili daire biçimli bir kaldera bulunur. Kalderanın batısında bir göl yer alır. Jeolojik kayıtlara nazaran Nemrut Volkanından son lav çıkışları 1441, 1597 ve 1692 yıllarında yaşanmıştır. 1441 yılında, halk ortasında “Kantaşı Mevkii” olarak isimlendirilen yerde, aktivite sonucu lav akıntıları yaklaşık 10 km2’lik bir alanda tesirli olmuştur. Günümüzde Nemrut volkanından sıcak gazlar çıkmaktadır.

Jeologlar Türkiye’nin faaliyete geçebilecek en ‘riskli’ yanardağı olarak, Bitlis hudutlarında yer alan Nemrut Dağı’nı göstermektedirler. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Işık Özpeker, bu yanardağın 564 yıldır faaliyete geçmediğini lakin volkanın takip edilmesi gerektiğini, Nemrut dağında oluşabilecek bir volkanik patlamanın bölgede kıymetli seviyede tehlike yaratması kelam konusu olabileceğini tabir etmektedir. Sönmüş bir volkan olan Süphan dağı, Anadolu’nun Büyük Ağrı ve Cilo dağından sonra üçüncü yüksek dağıdır. Van Gölü’nün kuzeyinde yer alan Süphan dağını en yüksek doruğu 4058 m.dir ve tepe bir örtü buzulu ile kaplıdır. Bu dağdan çıkan lavlar Van Gölü’ne kadar akmıştır.

volkanik dağ

Ülkemizin faal sayılacak başka bir volkanı Ağrı sonları içinde bulunan Tendürek volkanıdır. Dağın doğusunda bulunan ve çapı yaklaşık 500 metre olan kraterden sıcak su buharları ve hidrojen sülfür gazları çıkar. Bu gazlar kraterin kenarlarında, sarı renkli bir mineral olan kükürt oluşumunu sağlar. Volkandan püsküren sıcak su buharlarının sıcaklığı yaklaşık 60 °C civarındadır.

Ülkemizdeki genç volkanların bir kısmı Antakya-Maraş etrafında (Ceyhan-Hassa) yer alır. Üç zirve volkan konisinden çıkan akıcı lavlar ovanın eğimine gerçek akarak süngerimsi, üzerinde yürünmesi çok güç bir örtü oluşturmuştur. Halk ortasında bu lav akıntılarına “leçe” denilmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise; Diyarbakır’ın kuzeyinde yer alan Karacadağ çok akıcı lavların üst üste yığılması oluşmuş basık görünümlü bir volkandır.

Haberler.com – Gündem

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN