• DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
  • BIST
Kur baskısına karşı alınacak önlem önerileri

Kur baskısına karşı alınacak önlem önerileri



Prof. Dr. Mahmut Demirbaş, dünyada ve Türkiye’de içinden geçiler ekonomik iklimden veriler paylaşarak ekonomide alınacak tedbirleri sıralandırdı.


Kur baskısına karşı alınacak tedbir önerileri

Döviz kuruna baskı meydana getiren unsurları ortadan kaldırmanın ana amaç olduğu mevzusunda fikirlerini paylaşan  Ekonomist, Prof. Dr. Mahmut Demirbaş, döviz kuruna baskı meydana getiren unsurları sıralandırarak, ekonomide yapılması önerilerini aktardı.

Mahmut Demirbaş, kura baskı unsunların çerçevesini; negatif gerçek faiz (negatif gerçek yitik), dış tecim dengesizliği ve ödemeler bilançosuna negatif tesiri, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz sonucu ile Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) faiz sonucu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yönetiminin statik tavrı ve düşük faiz oranı ile iç piyasadaki dolarizasyon algısı şeklinde çizdi.

Muhteşem vakalar toplumun alışkanlıklarını etkiledi

Demirbaş, aktarımında toplumun üst üste yaşamış olduğu travmalarında dolarizasyonu hizmet ettiğini belirterek şu detayları vererek, “15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen darbe girişimi süreci toplumda güvensizliği arttırmış, pandemi süreci yaşanmış korku kültürü insanların içine yerleşmiş, pandemi sürecinde kapalı kalınan süredeki bireylerin tutum etmiş olduğu tutarlar yabancı paraya yönelmiştir.” dedi.

ekonomi

Enflasyonun kura tesiri

Demirbaş’ın aktarımda ön çıkan mevzular şu şekilde:

“04 Temmuz 2022 tarihinde TÜFE yüzde 78,62 olarak TUİK tarafınca açıklandı. Bu izahat sonucu olarak negatif eksi 0,36177’dir. Anlamı ise yüzde 36,177 oranında negatif gerçek faiz söz mevzusudur. Bu kadar yüksek negatif gerçek yitik kur seviyesine yukarı yönlü kuvvetli baskı yapar.

Ödemeler dengesi bilançosu

2022 Nisan ayı dış tecim endeksleri sonucunda ithal ürünlerin satın alma kıymeti yüzde 44,01 artarken, ihraç edilen ürünlerin satış değerinde yüzde 9,097 oranında azalmasının ödemeler bilançosunu negatif etkilemiştir.

İhracatın ithalatı karşılama oranı

2021 Mayıs ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 79,9 oranında gerçekleşirken 2022 Mayıs ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 64 olarak gerçekleşmiştir.

2022 yılı Ocak-Mayıs döneminde dış tecim hacmine baktığımızda geçen senenin aynı döneminde dış tecim hacmi ödemeler bilançosuna eksi 930 milyon 134 bin lira tutarında negatif tesir ederken 2022 yılı Ocak-Mayıs döneminde dış tecim hacmindeki değişiklik ödemeler bilançosuna eksi 43 milyar 233 milyon lira tutarında negatif tesir yapmaktadır.

ECB’nin faiz sonucu kur baskısı yapıyor

50 baz puan faiz artışı beklenen 17 Temmuz 2022 Avrupa Merkez Bankası (ECB) sonucu ve 75 baz puan faiz artışı beklenen 27 Temmuz tarihindeki Fed faiz kararları sonrasında bizim şeklinde ülkelerin kur seviyesine baskı artacaktır. İlgili kararlar sonrasında Avrupa ve ABD kaynaklı tahvillere yatırım meydana getiren yatırımcıların, tahvil fiyatlarında meydana gelebilecek düşüş sebebi ile, kayıpları artacaktır.

Likidite darlığına dikkat

Mesela; 5 Haziran 2022 tarihindeki Fed’in 75 baz puanlık faiz artışı sonrasında ki, 15 Haziran-4 Temmuz tarihleri içinde, 5 senelik ABD tahvillerindeki kıymet kaybı yüzde 17,815 oranındadır. Aynı dönemde, Almanya 5 senelik tahvillerinde kıymet kaybı yüzde 27,43 oranındadır. 2022 Temmuz ayı sonu itibariyle tahvil fiyatlarındaki yitik artarak devam edecektir. Tahvil fiyatlarındaki yitik finansal kurumların ana para yeterliliklerinde zayıflık yaratacak, likidite darlığına niçin olacaktır.

Oluşan likidite darlığı faiz oranlarının artmasına niçin olacak, artan faiz oranları tekrardan likidite darlığı yaratacaktır. Bu bir kısır döngüdür. Bu zamanda ilgili merkez bankalarının varlık alımı yapmayacak olmaları da problemi arttıracaktır. Bu şekilde bir ortamda paranın maliyeti artacağı için döviz bulmak zorlaşacak yada yüksek maliyetli olacak, ve bu sebeple döviz kuruna baskı yapmış olacaktır.

Dolar/TL’nin seyri maceralı aşama kaydediyor

TCMB yönetimi 23 Eylül 2021 tarihinde siyaset faiz oranlarını yüzde 14’e indirdi. 2021 Eylül ayından 05 Temmuz 2022 geçmişine kadar süreç de dünyada fazlaca şey oldu. 23 Eylül de 1 ABD doları 8,6584 lira tutarındaydı. 4 Temmuz 2022 tarihinde ise 1 ABD doları 16,7935 lira tutarında. Ayrıca dolar kuru 18 lirayı geçti, kur korumalı mevduat yaşamımıza girdi, 10 liraya kadar geriledi, 13 lira seviyende yerini buldu ve 17,30’un üstüne çıktı ve bugün 16,79 lira tutarında. Dolar kuru fazlaca serüven atlattı.

Enflasyon hızla terfi etti

2021 Eylül ayında TÜFE yüzde 19,89 oranında, ÜFE yüzde 43,96 oranında, hizmet üretim fiyat endeksi yüzde 31,30, tarımsal üretici fiyat endeksi yüzde 23,35 olurken, 2022 Haziran ayı sonu itibariyle TÜFE yüzde 78,62 oranında, ÜFE yüzde 138,31 oranında, hizmet üretim fiyat endeksi yüzde 89,96, tarımsal üretici fiyat endeksi yüzde 154,97 oranında gerçekleşti.

Merkez Bankası’ndan Türk Lirası kararları üst üste geldi

Bu zamanda 4 kere TÜFE endeksli menkul kıymet (tahvil) ihracına yöneldi, tahvil iskonto oranı yüzde 30 iken, 4 Temmuz 2022 tarihinde iskonto oranını yüzde 50 çıkardı. Bunun anlamı başlangıçta yüzde 23,1 getiri garantisi taahhüt ederken bugün itibariyle yüzde 33,33 oranında getiri garantisini tesis etmiş oldu.

Kredi bulmakta problem yaşanabilir

En önemlisi ise mevduat munzam karşılıklarının yüzde 8 oranında yüzde 25 oranına kadar yükseltilmesi oldu. Bankaların mevcutta kısa vadeli olan mevduatlarının maliyetini yüzde 4,188 oranında arttırmış oldu. Bu artış bankaların piyasaya sunmuş olduğu kredi maliyetlerine yansıdı ve piyasadaki kredi bileşik faiz oranları yüzde 33’e kadar terfi etti ve firmaların kredi bulmaları zorlaştı.

Bu zamanda üretmiş oldukları ürünleri ihraç edecek kurumların ihraç gelirlerinin yüzde 40 tutarını Merkez Bankası’na satmak zorunluluğu getirildi.

Ukrayna-Rusya savaşı emtiaların fiyatını körükledi

Bu dönem içinde Ukrayna-Rusya savaşı başladı emtia tutarları terfi etti, tedarik zinciri bozuldu, Rusya bankaları swing sistemi dışına itildi. Rusya’ya bir kısım yaptırımlar söz mevzusu oldu, hammadde tutarları arttı, Ruble gaz devreye girdi, Ruble harp başlangıcında dolar karşısında yüzde 128 kıymet yitirilmesine uğradı, Rusya faiz oranını yüzde 20’ye kadar çıkardı, hemen sonra faiz oranını kademeli olarak yüzde 9,5 oranına kadar indirdi, ruble devalüasyonu ortadan kaldırdığı şeklinde harp öncesi duruma bakılırsa yüzde 14,51 oranında kıymet kazanmıştır.

Merkez Bankası faiz artışına statik yaklaştı

Fed faiz oranı 0,25 puandan 1,75 puana yükseltti, dünyada fazlaca sayıda ülke enflasyonla savaşım etmek için faiz oranlarını arttırdı. Merkez Bankası siyaset faiz oranını yüzde 14 de durağan(durgun) bıraktı. Statik bir yaklaşım gösterdi. Merkez Bankası’nın politikasının gerçek finans piyasası ve tahvil piyasası ile rekabet eder konuma geldiğini korumak için çaba sarfeden Demirbaş, bu yaklaşımın döviz kuruna baskı yaratacağını dile getiriyor.”

ekonomi

Ekonomide alınacak tedbirler

Demirbaş, son dönemde dünyada ve Türkiye’de ekonomide yaşananları sıraladığı aktarımını şu önerilerle son verdi:

  • Olması ihtiyaç duyulan faiz ve olması ihtiyaç duyulan kur politikası güdülerek realiteden uzaklaşılmamalı.
  • Paranın dolaylı yollarda maliyeti arttırılmamalı, 2022 Eylül-2023 Mart devrin de karşılaşabileceğimiz likidite krizine kendimizi bu yazları hazırlamalı.
  • Statik yaklaşımdan vazgeçmeli.
  • Fed ve ECB kararlarından sonrasında gerçekleşebilecek düşen hammadde fiyatlarından yararlanmalı.
  • Sanayicimizi korumalı, sanayicimizin üretim maliyetini yükselten enerji zamlarından uzak durulmalı.
  • Tahvil ve finans piyasası ile hızlıca barışarak 3 ay içinde bulabildiğimiz kadar fon bulunmalı.
  • Uzun vadeli opsiyon sözleşmeleri yapılmalı.
  • Müdafa endüstri ve ziraat öncelikli sektör olarak ulusal güvenlik amacıyla desteklenmeli.
  • Bu sektörlerin yanı sıra kimya sektörü, demir çelik sektörü, demiryolu ulaşım hattı ve lojistik bölgeler ile devamlı ve kesintili (rüzgar ve güneş) enerji sektörü desteklenmeli.


Kaynak: webhane.com

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN